चुनौतीसँगै आशा लिएर कौसीमा मञ्चन हुँदैछ नाटक 'हरेक बबाल कुरा'

A+ A A-

कोरोना महामारीले असर नपुर्‍याएको क्षेत्र कुन होला र ? त्यसमा पनि मनोरञ्जन क्षेत्रमा त यसले ठूलो धक्का पुर्‍यायो । फिल्मक्षेत्र मात्र होइन, नाट्यक्षेत्र पनि महामारीका कारण ठप्प बन्यो ।

लकडाउन खुलेसँगै नाट्यक्षेत्र चलायमान हुने तर्खरमा थियो । कुनै नाटकघरमा नाटक मञ्चन भए, कुनै नाटकघर नयाँ नाटकको तयारीमा लागिरहेका थिए । यत्तिकैमा सुरु भयो, कोरोनाको दोस्रो लहर ।

जुर्मुराउन नपाउँदै फेरि बन्द भए नाटक घर । पुन: बेरोजगार बने नाट्यकर्मीहरू ।

दोस्रो लहर सुरु भएसँगै सरकारले निषेधाज्ञा जारी गर्‍यो । दर्शकको प्रत्यक्ष उपस्थितिमा देखाइनुपर्ने नाटक मञ्चन गर्न सम्भावना नै रहेन । नाट्यकर्मीमाझ पर्खनुको विकल्प रहेन । उनीहरूले लामो समय निषेधाज्ञा खुल्ने प्रतीक्षा गरे ।

तर, अवस्था केही सामान्य बनिसक्दा पनि निषेधाज्ञा खुल्ने छाँटकाँट देखिएन । अन्तत: बत्तीसपुतलीमा रहेको शिल्पी थिएटरले निषेधाज्ञाकै बीच नाटक मञ्चन गर्‍यो, 'अनुपस्थित तीन' ।

दर्शक राखेर नै मञ्चन गरिएको उक्त नाटकमा दर्शकको उपस्थिति सन्तोषजनक रह्यो ।

लामो समयदेखि नाटक हेर्न नपाएकी नाट्यकर्मी आकांक्षा कार्की पनि कोरोना र निषेधाज्ञाला बिर्सिएर नै शिल्पी पुगिन् । नाटक हेरिन् । उनले त्यहाँ नाटक राम्रो/नराम्रोतर्फ ध्यान दिइनन् । बरु उनको ध्यान आफैँ नाटक गर्नेमा पुग्यो ।

आकांक्षालाई लाग्यो, 'ओहो, आँट गर्‍यो भने गर्न सकिने रै'छ ।'

शिल्पीले आकांक्षालाई उक्त साहस दियो । त्‍यसैले त उनी कौसी थिएटरमा अहिले नयाँ नाटक मञ्चनको अन्तिम तयारीमा छिन् । आकांक्षाको निर्देशनमा २५ भदौ अर्थात् शुक्रबारबाट नाटक 'हरेक बबाल कुरा' मञ्चन हुँदैछ । जुन १ असोजसम्म मञ्चन हुनेछ ।

०००

यो समय नाटक मञ्चन गर्नु अझै चुनौतीपूर्ण नै छ । किनभने, अहिले नै दर्शक कोरोनाको त्रासलाई भुलेर नाटकघरसम्म पुग्ने माहौल बनिसकेको छैन । तर, आकांक्षामा धेरै दर्शकको अपेक्षा पनि छैन ।

आकांक्षा भन्छिन्, 'यो नाटक निर्धारित समूहका लागि हो । जसलाई सुरक्षित महसुस हुन्छ, जसलाई बाहिर निस्किनु छ । उहाँहरूकै लागि यो नाटक मञ्चन गर्न लागिएको हो ।'

जो कोही नाटक गर्ने मान्छेलाई दर्शक धेरै आओस् भन्ने लाग्छ । पहिला आकांक्षा पनि त्यही चाहन्थिन् । अहिले जो जसलाई हेर्न मन छ, त्यही समूह मात्र आए पनि आकांक्षालाई पुग्छ । तर, आकांक्षामा त्‍यो विश्वास छ कि 'नियमित नाटक हेर्ने दर्शक पक्कै आउनेछन् ।'

'हामीले नाटक गर्नुको मुख्य उद्देश्य पैसा कमाउनु होइन । हामी डेढ वर्षदेखि ठप्प छौँ । आफू बाँचिरहेको महसुस गर्न पनि यो साहस गरेको हुँ', आकांक्षाले भनिन् ।

निर्देशक आकांक्षा कार्की ।

कोरोनाकालमा आकांक्षाले धेरै नाटकहरू पढिन् । उनको मन धेरै नाटकले जितेका छन् । उनी यस्तो नाटकको तयारीमा थिइन्, जसमा १५ जना कलाकार चाहिन्थ्यो । लगानी पनि धेरै हुने ।

पढ्दै जाँदा डंकन म्याकमिलनको 'एभ्री ब्रिलियन्ट थिङ्ग'ले आकांक्षाको मन जित्यो । यस नाटकले उठाएको 'मेन्टल हेल्थ'को विषयले आकांक्षालाई नाटक गर्न प्रेरित गर्‍यो । अझ, एक जना मात्र कलाकार भए पुग्ने भएपछि त के चाहियो र ?

आकांक्षा भन्छिन्, 'अहिलेको समयमा हामीले धेरै लगानी गरेर नाटक गर्ने अवस्था नै छैन । थोरै कलाकार राखेर नाटक गर्ने सोच आइरहेको बेला यो नाटक भेटे । विषयवस्तु पनि राम्रो पाएपछि यसैलाई अगाडि बढाए ।'

नाटकको विषयवस्तुले धेरैलाई छुने आकांक्षाको विश्वास छ । 'कोरोनाको समयमा धेरै जना डिप्रेस्ड भए । २५ देखि ३५ वर्षका मान्‍छेहरूमा झनै अब के गर्ने भन्ने कुराले ठूलो असर गर्‍यो', आकांक्षा भन्छिन्, 'त्यो ग्रुपको मान्छेलाई यस नाटकले पक्कै छुनेछ ।'

चलिआएको नाटकभन्दा यो नाटक केही फरक शैलीमा तयार भएको छ । यो नाटक बेलाबेला स्ट्याण्डअपजस्‍तो पनि लाग्न सक्ने आकांक्षाले बताइन् ।

उनी भन्छिन्, 'हाम्रोमा नाटकको परिभाषा फरक छ । दौरासुरुवाल लगाएका पुरुष, फरिया लगाएका महिला, भव्य सेट वा चमकधमक लाइटलाई नाटकको रूपमा परिभाषित गरिँदै आइएको छ । यसमा भने त्यस्तो छैन ।'

आकांक्षा नाटक हेरेपछि धेरैले यसमाथि प्रश्न गर्न सक्ने बताउँछिन् । 'आयो, गफ दियो, गयो । के गरेको यो ?', यस्तै प्रश्न उठ्न सक्ने कुरामा आकांक्षालाई शंका छ ।

नाटक निकै हृदयस्पर्शी छ । मञ्चमा एक मात्र कलाकार छन्, सुदाम सीके ।

सुदामले राम्रो गर्ने कुरामा आकांक्षा विश्वस्त छिन् । आकांक्षा भन्छिन्, 'सुदामले फिल गरेर अभिनय गर्छ । केही कलाकारले फिल गरेर अभिनय गर्छ भने त्यसले पक्कै दर्शकको मन छुन्छ ।'

सुदाम पनि केही समयको विश्रामपछि नाटकमा फर्किएकोमा खुसी छन् । त्योमाथि राम्रो नाटक गर्न पाएकाले आफू उत्साहित भएको उनी बताउँछन् ।

कलाकार सुदाम सीके ।

मञ्चमा कलाकारको रूपमा सुदाम मात्र देखिने भएकाले त्यो उनका लागि चुनौतीपूर्ण छ । सुदाम भन्छन्, 'यहाँ मलाई केही क्लुहरू छैनन् । त्यसैले केही भुलिने हो कि भन्ने डर छ । तर, रिहर्सलमा हामीले धेरै मिहिनेत गरेका छौँ । राम्रै हुन्छ होला ।'

नाटकमा धेरै नम्बरहरूमा खेल्नुपर्नेछ । त्यसले नाटकको फ्लो बिग्रिने हो कि भन्ने डर सुदामलाई छ । त्यो मात्र होइन, नाटक चलिरहँदा नै पनि सुदामले दर्शकसँग नै बोल्नुपर्नेछ । उनीहरूलाई नै नाटकमा खेलाउनुपर्नेछ ।

सुदाम भन्छन्, 'म दर्शकसँग गफिँदा नाटकको फ्लो बिग्रिने हो कि भन्ने डर लागिरहेको छ । अझ, यसमा नम्बरहरू छन् । त्यो याद गर्नै सक्दिनँ । यो मेरा लागि चुनौतीपूर्ण छ ।'

त्योभन्दा ठूलो डर सुदामलाई नाटकमाथि न्याय गर्न नसकिने हो कि भन्नेमा छ । 'मैले नाटक गर्दैगर्दा मुड बिग्रिन सक्छ । म नाटक गर्दा अर्कै मुडमा पुगेँ भने त बिग्रिन्छ नि । यसमा सबै कुराहरू सरर बगेको छ । अघि-पछि गर्नै मिल्दैन', सुदाम भन्छन्, 'त्यसैले न्याय गर्न सक्दिनँ कि भन्‍ने डर लागिरहेको छ ।'

त्‍यसका लागि सुदाम रिहर्सल धेरै गरिरहेका छन् ।

०००

यो नाटक मञ्चन भएपछि नाट्यक्षेत्र केही चलायमान हुने आशा टिमको छ । निर्देशक आकांक्षा भन्छिन्, 'मलाई पनि शिल्पीमा नाटक नहेरेको थिएँ भने यो आँट आउने थिएन होला । अब यहाँ आएर नाटक हेरेपछि अरुले पनि त्यो आँट गर्नुहुन्छजस्तो लाग्छ । त्यो भएको खण्डमा नाट्यक्षेत्र चलायमान हुने नै छ ।'

आकांक्षा सानो लगानीमा नै पनि नाटक मञ्चन गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण यो नाटक बन्ने बताउँछिन् । 'नाटक भन्नेबित्तिकै भव्य हुनुपर्छ भन्ने छैन नि त । हामीसँग कला छ र आँट छ भने सानो लगानीमै पनि नाटक गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण यो नाटक बन्लाजस्तो लाग्छ', आकांक्षाले भनिन् ।

सानो लगानीमा नाटक मञ्चन गर्ने आँट यस नाटकले दिन सक्ने उनको विश्वास छ ।

नाटक 'हरेक बबाल कुरा'को पोस्टर ।

नाटकको विषयवस्तु के हो ?

यस नाटक मुख्‍यतया सात वर्षको छोराले आफ्नी आमालाई दिन तयार पारेका कुराहरूको लिस्ट हो । नाटकको पात्रले बाँच्ने कारण नै नदेखेकी आमालाई जीवन बाँच्न लायक बनाउने बबाल कुराको लिस्ट तयार पारेको हुन्छ । सोही लिस्टसँग जोडिएका स्मृतिहरूको माध्यमबाट पात्रले आफ्नो विगतका अनेकौँ अध्यायहरू पल्टाउँछ ।

बचपनामा नै सुरु भएको सो लिस्ट तन्किँदै र उमेर ढल्किँदै जाँदा आफ्नो जीवनप्रति दृष्टिकोण कसरी बद्लियो भन्ने कुरा नाटकमा प्रस्तुत गरिएको छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ २४, २०७८ १८:०८