सत्तासँग जुध्दाजुध्दै हारेको सिर्जना, घटनाझैँ रहस्यमय भयो 'दासढुंगा– २'

A+ A A-

१० वर्षअघिको कुरा । कुमार भट्टराईले नेकपा एमालेका तत्कालीन महासचिव मदन भण्डारी र सङ्गठन विभाग प्रमुख जीवराज आश्रितको रहस्यमय दासढुंगा दुर्घटनालाई आधार बनाएर ‘दासढुंगा’ नामक फिल्मको स्क्रिप्ट लेखे । मनोज पण्डितले फिल्मको निर्देशन गरे ।

उक्त फिल्म निर्माणको स्वीकृति लिन कुमारको टिमलाई खासै गाह्रो भएन । चलचित्र विकास बोर्डमा फिल्म सजिलै दर्ता भयो । छायांकनमा पनि कुनै बाधा भएन ।

जब फिल्मको सेन्सर हुने समय आयो, तब सरकार फेरियो । नेकपा एमाले सत्तामा पुग्यो । सेन्सर बोर्डमा पनि पार्टीकै कार्यकर्ता भर्ती भए । त्यसपछि फिल्ममा समावेश धेरै दृश्यहरू काटिए । निर्देशक पण्डित आफूलाई फोनबाट धेरै धम्कीसमेत आएकाे बताउँछन् ।

समस्याका बावजुद फिल्म रिलिज त भयो । तर, कडा सेन्सरसहित । फिल्मको पूर्ण कथा दर्शकलाई देखाउन नपाएकोमा उनीहरूलाई निर्माण पक्षलाई खल्लो लागिरहेको थियो ।

त्यही समय स्क्रिप्ट लेखक कुमार भट्टराईले सोचेका थिए, ‘यस फिल्मको सिक्वेल बनाएर बाँकी कथा भन्नेछु ।’ फिल्मका निर्माता पनि उनको योजनामा साथ दिन तयार थिए ।

यसबीचमा कुमारले अन्य केही फिल्ममा काम गरे । त्योसँगै दासढुंगा दुर्घटनाको विषयमा थप अध्ययन अनुसन्धान गरिरहे । उनको ड्रिम प्रोजेक्ट थियो, ‘दासढुंगा– २’ ।

कुमार भन्छन्, ‘घटनाको वास्तविकता बुझ्न मैले त्यो समयका धेरै नेताहरूसँग अन्तर्वार्ता गरेँ । पत्रपत्रिका तथा त्यो बेला छापिएका लेखहरू पढेँ । राजनीतिक विश्लेषकहरूसँग पनि पटक-पटक बसेँ । फिल्मका लागि गहिराे अध्ययन गरेको थिएँ ।’

‘दासढुंगा– २’ आफैँले निर्देशन गर्ने सोच राखेर कुमारले स्क्रिप्टमा पनि खुब मेहनत गरे । पूर्ण स्क्रिप्ट तयार गर्न उनलाई झण्डै सात महिना लाग्याे ।

कुमारले केही समयअगाडि नै फिल्म बनाउने सोच बनाएका थिए । कहिले निर्माताको समय मिलेन, कहिले कलाकार व्यस्त बने । कुमारले सबै कुरालाई मिलाएर दुई वर्षअघि फिल्म बनाउने घोषणा गरे । त्योसँगै उनी प्रि-प्रोडक्सनको काममा व्यस्त रहे ।

फिल्म दर्ता गराउन निर्माता तथा प्रोडक्सन म्यानेजर प्रदीप आचार्य चलचित्र विकास बोर्ड पुगे । पहिलाे सिक्वेल सजिलै दर्ता भएकाले दाेस्राे पनि दर्ता गर्न समस्या नहुने उनीहरूकाे अनुमान थियाे । तर, चलचित्र विकास बोर्डका तत्कालीन अध्यक्ष केशव भट्टराईले फिल्म दर्ता गर्न मानेनन् । विवादास्पद विषयमा फिल्म बनाउन लागेको भन्दै केशवले दर्ता नगर्ने बताए ।

कुमार भन्छन्, ‘विकास बोर्डले नै फिल्म दर्तामा दुःख दिएको यसअघि भाेगेकाे थिइनँ । त्यसैले हामी फिल्म दर्ता हुने विषयमा ढुक्क थियाैँ । तर, भइदियाे उल्टाे ।’

पछि कुमार आफैँ विकास बोर्डमा अध्यक्ष भट्टराईलाई भेट्न पुगे । भेटमा केशवले कुमारलाई भने, ‘म भर्खर बोर्डमा आएको छु । मलाई अप्ठ्यारोमा पार्न खोज्छौँ त ?’ बाेर्ड अध्यक्षले आफूलाई बरु ‘जात्रा’ जस्तो फिल्म बनाए लगानीकर्ता खोजिदिनेसम्मकाे आश्वासन दिएकाे कुमार सम्झन्छन् ।

भन्छन्, ‘केशव भट्टराईज्यूलाई दासढुंगा फिल्मलाई स्वीकृति नदिन राष्ट्रपति कार्यलयबाट नै चिट्ठी आएको थियो रे । उहाँले हामीलाई चिठीचाहिँ देखाउनु भएन ।’

भट्टराईलाई केही सार्वजनिक कार्यक्रममा ‘दासढुंगा– २’ को विषयमा पत्रकारले प्रश्न साेध्दा फिल्मको स्क्रिप्टमा हत्यारा नै तोकेकाले स्वीकृति दिन नसकेको दाबी गरेका थिए । तर, निर्देशक कुमार फिल्ममा हत्यारा नतोकिएको बताउँछन् ।

यद्यपि फिल्मको अन्त्यमा नेकपा एमालेबाट नै पटक-पटक प्रधानमन्त्री भएका नेताहरूलाई प्रश्न गरिएको छ, ‘मदन भण्डारीको नाम बेचेर सत्तामा पुग्नुभएका तपाईंहरूले यस विषयमा के गर्नुभयो ?’

‘अहिले राष्ट्रपति स्वर्गीय मदन भण्डारीज्यूकै धर्मपत्नी हुनुहुन्छ । प्रधानमन्त्री केपी ओली पनि दासढुंगा घटनाबारे एमालेले बनाएकाे छानबिन समितिकाे संयोजक हुनुहुन्छ । यो बेला नखोजिएको घटना कहिले खोजिन्छ ?’, कुमार भन्छन्, ‘फिल्ममा हामीले यस्तै प्रश्न गरेका थियौँ । सायद यिनै प्रश्नका डरले फिल्म जन्मनै पाएन ।’

यति मात्र हाेइन, विकास बोर्डले फिल्म बनाउन मदन भण्डारी फाउण्डेसनबाट स्वीकृति ल्याउन आदेश दिएको थियो । तर, निर्देशक भट्टाराईले फाउण्डेसनबाट पनि स्वीकृति पत्र पाएनन् । 'धेरै पटक धाउँदा पनि स्वीकृति पाइएन,' उनी भन्छन् ।

बीचमा केही समय कुमार व्यक्तिगत काममा अल्झिए । विकास बोर्ड अध्यक्ष केशवसँग भेटेर कुरा गर्ने भन्दाभन्दै जुरेन । यहीबीचमा अध्यक्ष केशवकाे निधन भयाे ।

१७ महिना कुमार सत्तासँग एक्लो लडाइँ लडे । दासढुंगा निर्देशक मनोज पण्डितबाहेक फिल्मक्षेत्रका व्यक्तिले नै देखिने गरी साथ नदिएकाे कुमारकाे गुनासाे छ । अनि कुमारले पनि आफैँसँग हारे । उनी भन्छन्, ‘सिर्जनाको लडाइँमा मलाई फिल्मक्षेत्रकै व्यक्तिहरूको साथ मिलेन । एक्लो लडाइँ लड्दा लड्दै म थाके । अनि फिल्म नै नबन्ने भयो ।’

डिप्रेसनमा नै पुगेका थिए कुमार

कुमार पैसाका लागि भन्दा पनि राम्रो फिल्म बनाउने सोचमा थिए । तर, सिर्जनाका लागि सत्तासँग जुध्नुपर्दा र हार ब्यहोर्नुपर्दा कुमारलाई ठूलो झट्‌का लाग्यो । उनी केही समय त डिप्रेसनमै गए । लामो समय कोठामै थुनिए । कसैसँग दोहोरो संवाद गरेनन् ।

कुमार भन्छन्, ‘पेटमा हुर्किरहेको बच्चालाई जन्म दिन नपाउँदा आमा-बुबाले कस्तो महसुस गर्छन् । हो, त्यस्तै भएको थियो मलाई । केही समय डिप्रेसनमा पुगेँ ।’

त्यो समय फिल्मक्षेत्रबाटै साथ नमिल्दा उनलाई अर्काे झट्‌का लागेकाे थियाे । ‘फ्रिडम अफ स्पिचबारेमा वकालत गर्ने कलाकर्मीहरू नै त्यतिबेला मौन बसे’, कुमार भन्छन्, ‘म साँच्चिकै एक्लो भएको थिएँ ।’

सत्ताको डर र गुटबन्दीका कारण पनि कसैले आफ्नो पक्षमा आवाज नउठाइदिएको कुमारको अनुमान छ ।

०००

यदि अहिलेको सरकारमा एमाले थिएन भने आफूले फिल्मको स्वीकृति पाउने सोच कुमारमा आइरहन्छ । तर, यो त उनको मन भुल्याउने बाटो मात्र हो । उनी सोच्छन्, ‘सत्ताको खेल न हो, कसले बुझ्न सक्ला र ?’

फिल्म बनेको भए मदन भण्डारीको नाम बेचेर राजनीतिक खेल खेल्नेहरू शेष हुने उनी बताउँछन् । भन्छन्, 'त्यही डरले नै हो मेरो फिल्म बन्न नदिएकाे ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, जेठ ३, २०७८ १७:०९