काम लिन नजान्दा छायामा परेका गायक राज सिग्देल

A+ A A-

राज सिग्देलले संगीत सिक्न थालेको सात वर्ष बितिसकेको थियो । तर, उनलाई गीत रेकर्ड गर्ने आँट थिएन । गुरु चण्डीप्रसाद काफ्लेले गीत रेकर्ड गर्न ढिपी गरे । गुरुको वचन काट्ने हिम्मत राजमा थिएन ।

रेकर्ड त गर्ने, खोइ त गीत ?

राज र चण्डी गुरु मिलेर गीतको शब्द खोजीमा लागे । अनि समयमै भेटिए, पुरुषोत्तम ढुंगेल ।

पुरुषोत्तम 'ऊ जितेर गई या हारेर गई' गीतका शब्द तयार पारेर बसेका थिए । उनलाई संगीतकार र गायकको खाँचो थियो । अब भएन त काइदा !

पुरुषोत्तमको शब्दमा चण्डी गुरुले संगीत भरे । राजले आवाज दिए ।

उक्त गीत रेकर्ड हुँदै गर्दा राजले सफलता वा असफलताको विषयमा केही सोचेनन् । उनलाई यति मात्र डर थियो, राम्राेसित गाउन सक्ने हो कि हाेइन !

रेकर्ड हुँदा स्टुडियोमा नै गीत 'हिट' भएको थियो । सबैको तारिफ पाएको थियो । अनि राजले पनि । तर, राजलाई स्रोताको प्रतिक्रिया सुन्नु थियो ।

गीत सार्वजनिक भयो । २०६८ सालमा सार्वजनिक भएको यस गीतले तहल्का पिट्यो । राज दंग परे । भन्छन्, 'गीत सफल भएको भन्दा पनि म राम्राेसँग गीत गाउन सक्ने रै'छु भन्ने कुराले मलाई बढी खुसी दिएको थियो ।'

'ऊ जितेर गई' हिट भएपछि राजलाई गीतका लागि धेरै अफर आए । आधुनिक, पपदेखि फिल्मका गीत गाउन अफर मिल्यो । तर, उनले गाउन सकेनन् । उनलाई लाग्यो, 'अब मलाई गीत गाउन नआउने पो रै'छ ।'

'मैले आफ्नो कम्फर्ट जोनबाट बाहिर रहेर गीत गाउन सकिनँ । कति स्टुडियो पुगेर फर्किएको छु । कति ब्यस्त छु भनेर गाउन अस्वीकार गर्नुपर्‍यो', राजले विगत सम्झिए ।

अब राजसँग दुईवटा विकल्प थिए । पहिलो- सबै प्रकारको गीत सिक्ने । दोस्रो- गाउँ फर्किने । राजले पहिलो विकल्प रोजे । राज भन्छन्, 'म एक्लै घरमा बसेर अरु गीतको अभ्यास गरेँ । झण्डै सात महिना त म गुपचुप नै बनेँ ।'

बजारमा जुन समय राजको खोजी व्यापक भएको थियो, त्यही समय राज गायबजस्तै भए । विस्तारै उनको खोजी नै कम भयो । राज पनि संगीतका कक्षाहरू लिन थाले ।

पहिलो गीतबाट नै राजले धेरै शुभचिन्तक कमाए । उनीबाट 'ऊ जितेर गई' जस्तै गीत खोज्नेहरूको जमात बाक्लो थियो । विडम्बना, राजले दोस्रो हिट गीत दिन सकेनन् ।

हिट गीत दिन नसक्नुमा धेरै कुराको तालमेल नमिलेको राज बताउँछन् । उनी भन्छन्, 'राम्रा गीतमा काम नभएको होइन । तर, ब्लकबस्टर भने हुन सकेनन् । सायद, मैले काम लिन पो नजानेको हो कि !'

अहिले राजले बुझेका छन्- संगीतक्षेत्रमा टिक्नका लागि साधना मात्र गरेर हुन्न, काम लिन जान्नुपर्छ ।

'मैले संगीत सिकेको छु । म त राम्रो गाउन सक्छु भनेर अफर कुरेर बस्ने समय रहेनछ । यहाँ त काम लिन जान्नुपर्ने रहेछ', राज भन्छन्, 'काम लिन नजान्दा पछि परेको उदाहरण खोज्न काहीँ जानु पर्दैन, राज सिग्देललाई हेरे पुग्छ ।'

'गीत लिन के गर्नुपर्ने रहेछ ?', राजलाई प्रश्न थियो ।

जवाफमा राज बोल्छन्, 'लामो-लामो कपाल पाल्नुपर्ने रै'छ । कालो चस्मा लगाउनुपर्ने रै'छ । टिपटप बन्नुपर्ने रै'छ । अनि मुख्य कुरा, यहाँ त गुलामी पनि गर्नुपर्ने रै'छ ।'

के आयो यस्तो समय !

अहिलेको समय गायक/गायिका आफ्नो लागि होइन, बजारका लागि गीत गाउने गर्छन् । गीत रेकर्ड गर्दा उनीहरूले राम्रो गीत बनाउनेभन्दा पनि विदेश घुम्न पाइने कुरालाई बढी ध्यानमा राख्छन् । जसका कारण संगीतक्षेत्रमा 'डाङडुङ' गीत बढी चलेका छन् ।

राज दर्शक/स्रोताको मनस्थितिअनुसार नै अहिले गीत-संगीतको ट्रेण्ड चेञ्ज भएको बताउँछन् । उनी भन्छन्, 'अहिले गीत-संगीतको बजार भनेको युट्युब नै हो । युट्युबमा सक्रिय दर्शक/स्रोता युवापुस्ताका नै छन् । उनीहरूलाई यस्तै डाङडुङ गीत नै मनपर्छ ।'

राजका अनुसार पहिला गायक-गायिकाले आफ्ना लागि गीत गाउँथे । आफूलाई मन परेपछि मात्र आवाज दिन्थे । पैसाका लागि गीत गाउने कमै थिए । त्यसैले पहिलाका गीत राम्रा बन्थे ।

राज भन्छन्, 'पहिला आफ्ना लागि गीत गाइन्थ्यो । अहिले बजारमा देखाउनका लागि वा विदेश घुम्नका लागि गीत गाइन्छ । यहीबाट थाहा भइहाल्छ नि क्वालिटी घट्नुको कारण ।'

अहिले कलाकारिताभन्दा पनि चटकीको जमाना आएको राजले गुनासो राखे । 'खोइ त यहाँ असली संगीत सिर्जना गर्ने सर्जकहरू ?', राज प्रश्न गर्छन् ।

युवापुस्ताले लता मंगेशकरको माधुर्यता सुन्न पाएनन्, किशोर कुमारको बुलन्द स्वर महसुस गर्न पाएनन्, नारायण गोपालको संगीतिक दम बुझ्न पाएनन् । जसको कारण युवापुस्ता हाउडे गीतमा रमाइरहेको हुन सक्ने राजको बुझाइ छ ।

०००

यो ट्रेण्डिङ र भ्युजलाई सफलताको मानक मान्ने जमाना हो । जसको गीतमा धेरै भ्युज छ, त्यो सफल । जसको गीत ट्रेण्डिङमा पर्‍यो, त्यो सफल । तर, राज ट्रेण्डिङलाई विश्वास गर्दैनन् । ट्रेण्डिङ त किन्न मिल्ने राज बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, 'ट्रेण्डिङमा खासै राम्रा सिर्जना परेकै हुन्नन् । संयोगले केही सीमित सिर्जना मात्र ट्रेण्डिङमा पर्छन् । बाँकी त किनेर नै पार्ने हो । कसैले पैसा खर्च गर्छ भने त्यो सिर्जना ट्रेण्डिङमा आइहाल्छ ।'

ट्रेण्डिङ अरुको कोट भाडामा लगाएर आफू राम्रो बन्नु जस्तै भएको राजले उदाहरण दिए । 'अरुको भाडामा लिएर भए भने हिरो बन्नुपर्ने जमाना आयो', राज भन्छन्, 'ट्रेण्डिङमा परे आफ्नो नाम बन्ने सोचले धेरै जना ट्रेण्डिङमा खर्च गरिरहनुभएको छ । यो आफैँमा हाँस्यास्पद छ ।'

राज चाहन्छन्, 'यो भीडबाट कतै पर आफ्नो अस्तित्व बनोस् । भाइरल बन्ने होडबाट टाढै बस्न सकियोस् । उनी भन्छन्, 'असली सर्जकको खडेरी लागेको यो समयमा म आफूलाई मन परेको र बजारमा दर्शक/स्रोताले खोजिरहेको सिर्जना दिने कोसिस गर्नेछु ।'

अनि संगीतक्षेत्रमा आइपुगे राज

तनहुँ जिल्लामा जन्मिएका राजलाई संगीतमा विशेष रुचि थियो । बुबा भजन गाउने, दाइ पनि गीत-संगीतप्रेमी । राजलाई संगीतको भुतले नछुने कुरै भएन । राजलाई विशेषत: बाँसुरी बजाउन खुबै रहर लाग्ने । बुबासँग भजनमा हिँड्दा पनि राजले बाँसुरी नै बजाउने गर्थे । बाँसुरी बजाउन पाउँदा राजले संसार भुल्थे ।

२०५७ सालमा एसएलसी सकेर राज काठमाडौं छिरे । पढ्ने बहानामा संगीत सिक्ने सोच बोकेर राज काठमाडौं आइपुगेका थिए । आउनासाथ उनले बाँसुरीको कक्षा सुरु गरे । राज भन्छन्, 'रुचि नै बाँसुरी सिक्ने थियो । त्यसैले पढाइमा कम, बाँसुरीमा ज्यादा मन गढ्यो ।'

राजको दाइ केही समयदेखि काठमाडौंमा बस्थे । त्यसैले राजलाई काठमाडौंमा खासै संघर्ष गर्नुपरेन । बरु, दाइकै कारण राजले नयाँ गुरु भेटे- चण्डीप्रसाद काफ्ले ।

'बाँसुरी सिक्दा मलाई धेरैले भोकल सिक भन्नुहुन्थ्यो । तर, कोसँग सिक्ने मलाई केही ज्ञान थिएन', राज भन्छन्, 'त्यही समय चण्डी गुरु भेटिनुभयो । त्यसपछि त उहाँसँगै भोकल सिक्न थालेँ ।'

२०६१ सालदेखि २०७१ सालसम्म राजले चण्डी गुरुसँगै संगीत सिके । चार वर्ष त गुरुकै शरणमा, गुरुकै सेवा गरेर बिताए । राज भन्छन्, 'गुरुलाई म निकै आदर गर्छु । गुरुले पनि निकै माया गर्नुहुन्थ्यो । त्यसैले लामो समय उहाँसँगै बसेँ ।'

यही बीचमा गुरु र राजको सहकार्यमा बनेको थियो राजको पहिलो गीत- 'ऊ जितेर गई या हारेर गई' ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन २९, २०७७ ०६:५७